محتوای وب، محتوای متنی، تصویری یا شنیداری است که بخشی از تجربه کاربر در وب‌سایت به شمار می‌رود. محتوای وب شامل متن، تصویر، صوت، ویدئو و انیمیشن است. در معماری اطلاعات برای شبکه جهانی وب، Lou Rosenfeld و Peter Morille می‌نویسند «ما محتوا را به طور گسترده، "مواد وب‌سایت شما" تعریف می‌کنیم که می‌تواند شامل اسناد، داده‌ها، اپلیکیشن‌ها، سرویس‌های الکترونیکی، تصاویر، فایل‌های صوتی و تصویری،طراح وب، پیام‌های ایمیل آرشیو شده و ... باشد. البته ما مواد آینده را هم مانند مواد فعلی در نظر می‌گیریم.»

آغاز محتوا در وب

وقتی اینترنت، با یکی از پروژه‌های تحقیقاتی دولت ایالات متحده در اواخر دهه ۱۹۵۰ شروع شد، وب به شکل امروزی ایجاد نشده بود، تا اینکه Time Beers-Lee و همکارانش در آزمایشگاه اروپایی CERN مفهوم اسناد لینک‌شده با ابرمتن را پیشنهاد دادند. البته کمی بعد، Mosaic، پیشکسوت معروف Netscape، نشان داد اینترنت به چیزی بیش از یک سیستم ارائه فایل تبدیل شده است. استفاده از ابرمتن، ابرلینک‌ها و مدل‌های مبتنی بر صفحه برای اشتراک‌گذاری اطلاعات، که توسط Mosaic و مدتی بعد توسط Netscape معرفی شد، در تعریف محتوای وب و ساختار وب‌سایت‌ها مفیدند. امروزه بر اساس نوع و کاربرد محتوای یک وب‌سایت، آن را در دسته‌ی خاصی از وب‌سایت‌ها گروه‌بندی می‌کنیم.
مفهوم صفحه

امروزه از مفهوم «صفحه» بیشتر از «محتوای وب» استفاده می‌شود. شروع کاربرد این مفهوم، در محیط‌های علمی و صفحات تایپ‌شده، و ایده اصلی آن، لینک (اتصال) مستقیم از یک مقاله علمی به مقاله دیگر بود. این ایده در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل ۱۹۹۰ ایده‌ای کاملاً انقلابی و نوآورانه به شمار می‌رفت. در آن زمان، بهترین لینکی که می‌توانست ساخته شود، لینکی بود که برای استناد به یک مرجع در میان یک مقاله تایپ‌شده و نام مرجع در پایین صفحه، یا در آخرین صفحه مقاله وجود داشت. وقتی نوشتن و داشتن یک صفحه Mosaic برای هر کسی میسر شد، مفهوم «صفحه اصلی»، ایده صفحه را تقریباً محو کرد.

هر کسی می‌توانست «صفحه وب» یا «صفحه شخصی» خودش را داشته باشد. در اغلب موارد، وب‌سایت شامل صفحات فیزیکی زیادی است که همگی یک صفحه نامیده می‌شوند! افراد اغلب برای ارائه گواهینامه، لینک دادن به هر محتوای دیگری که شخصی نگهداری می‌کرد، یا هر محتوای شخصی دیگری که یک فرد منتشر می‌کرد، به «صفحه اصلی» خود اشاره می‌کردند.

اگرچه «طراح وب برتر» ممکن است منبعی باشد که معمولاً برای «دست‌یابی به» مکان‌های آنلاین مشخص از آن استفاده می‌کنیم، اما بسیاری پروتکل‌های مختلف برای دسترسی به اطلاعات موجود، وجود دارند و در هنگام نیاز فراخوانی و استفاده می‌شوند. وقتی ما یک آدرس اینترنتی مثل http://www.youtube.com را در مرورگر وارد می‌کنیم، انتظار داریم طیف وسیعی از صفحات وب را ببینیم، اما در هر صفحه ابزارهایی برای تماشای «کلیپ‌های ویدئویی» قرار داده شده‌است.
محتوای وب از نوع HTML

با وجود اینکه ممکن است در هر صفحه وب، پروتکل‌های مختلفی تعبیه شود، اما با این حال محتوای html (یا انواع دیگر) صفحات فشرده وب، برترین راه به اشتراک‌گذاری محتوا هستند و در حالی که بسیاری صفحات وب با ساختار اختصاصی (معمولاً سایت‌های تجاری) وجود دارند، میلیون‌ها وب‌سایت با توجه به یک ایده اصلی مشترک ایجاد شده‌اند. بنابراین ممکن است هزارها وب‌سایت با ایده‌های مشابه اما محتوای مختلف پیدا شود.

وبلاگ‌ها نوعی وب‌سایت و عمدتاً شامل صفحات وب به زبان html هستند. (اگرچه ممکن است وبلاگ‌نویس کاملاً از این موضوع غافل باشد که صفحات وب با استفاده از html نوشته می‌شوند). میلیون‌ها نفر از وبلاگ‌های آنلاین استفاده می‌کنند؛ امروزه یک وبلاگ، «صفحه اصلی» جدیدی است؛ جایی که افراد می‌توانند اطلاعات شخصی خود را آشکار کنند یا مفهومی از اینکه «من کی هستم» بسازند. اگرچه یک وبلاگ ممکن است با اهداف دیگری (مثل ترویج کسب و کار) نوشته شود، واقعیت این است که وبلاگ توسط «یک فرد» نوشته می‌شود و او اطلاعات را از چشم‌انداز خودش ارائه می‌کند.

سایت‌های موتور جستجو عمدتاً از محتوای html ساخته شده‌اند و معمولاً یک رویکرد ساخت‌یافته برای ارائه اطلاعات دارند. صفحه نتایج موتور جستجو (SERP)، یک عنوان، معمولاً نام موتور جستجو، و سپس فهرستی از وب‌سایت‌ها و آدرس‌های آنها را نمایش می‌دهد. آنچه فهرست می‌شود، نتایج حاصل از یک پرس و جو است که به عنوان کلمات کلیدی تعریف می‌شود. صفحه نتایج، وب‌سایت‌هایی را لیست می‌کند که به طریقی به کلمات کلیدی موجود در پرس و جو مربوط هستند.

کمیسیون‌های بحث و گفتگو سایت‌های متشکل از محتوای «متنی» هستند که توسط html یا زبان‌های دیگری که در مرورگر وب دیده می‌شوند، سازماندهی شده‌اند. مکانیزم کار میز بحث، به این شکل است که کاربران ثبت‌نام می‌شوند و پس از ثبت‌نام می‌توانند مطالب خود را بنویسند. اغلب یک میز بحث از پست‌هایی تشکیل شده که هر کدام گروهی از سؤالات را مطرح می‌کنند، تا کاربران دیگر به آن سؤالات پاسخ دهند.

سایت‌های تجارت الکترونیکی تا حد زیادی از مواد متنی تشکیل شده، همچنین تصاویر مربوط به اقلام فروشی نیز در آن تعبیه می‌شود. با این حال، سایت‌های خیلی کمی وجود دارند که به صورت صفحه به صفحه و با استفاده از انواع html نوشته شده باشند. به طور کلی، صفحات وب طوری نوشته شده‌اند که با استفاده از مرورگر وب، از یک پایگاه‌داده به مشتری ارائه شود. با این حال، کاربر عمدتاً اسناد متنی را می‌بیند که به صورت صفحه وب می‌رسند تا در مرورگر وب مشاهده شوند. سایت‌های تجارت الکترونیکی معمولاً با نرم‌افزاری که به عنوان «shopping cart» می‌شناسیم، سازماندهی می‌شوند.
یک دید گسترده‌تر از محتوای وب

اگرچه میلیون‌ها صفحه وجود دارد که عمدتاً با html یا زبان‌های دیگر نوشته شده‌اند، اما در واقع ما داده‌ها، اپلیکیشن‌ها، سرویس‌های الکترونیکی، تصاویر (گرافیک)، فایل‌های صوتی و تصویری، صفحه‌های شخصی وب، پیام‌های ایمیل آرشیوشده و بسیاری انواع دیگر فایل‌ها و داده‌های سیستم را می‌بینیم که به وب‌سایت‌ها و صفحات وب تعلق دارند. صدها راه برای انتقال اطلاعات بر روی یک وب‌سایت وجود دارد، اما بدنه مشترکی برای دانش بهینه‌سازی موتور جستجو وجود دارد که یک راه مصلحت‌اندیشانه است، اینکه هیچ چیزی جز متن نباید منتقل شود. امروزه موتورهای جستجو مبتنی بر متن هستند و یکی از راه‌های رایج دستیابی به سایت‌های موردعلاقهٔ افراد توسط مرورگر محسوب می‌شوند.
محتوا پادشاه است!

حتی اگر وب سایت شما برای کلمات کلیدی اصلی مرتبط با محصول یا سرویس شما در صفحه اول نتایج گوگل باشد، بدون یک محتوای مناسب شما نمی توانید کار چندانی از پیش ببرید. به بیان بهتر محتوای وب سایت شما باید قدرت ارتباط با ذهن بازدیدکننده را داشته باشد تا البته بر اساس واقعیات موجود محصول یا سرویس شما بازدیدکننده را قانع کند که محصول شما بهتر از رقبا می باشد!

این جمله را می‌توان این‌گونه تفسیر کرد که بدون محتوای اصلی و مطلوب، یا توجه به قوانین و منافع تجاری سازندگان محتوا، هر سرمایه‌گذاری رسانه‌ای به احتمال زیاد به دلیل فقدان محتوای جذاب (بدون در نظر گرفتن عوامل دیگر طراحی) شکست می‌خورد. محتوا می‌تواند هر کار خلاقانه، مانند متن، گرافیک، تصویر یا ویدئو باشد. هنگام سازماندهی یا ایجاد یک وب‌سایت، توجه به عبارت «محتوا پادشاه است!» یک الگوی رفتاری رایج محسوب می‌شود. یعنی تمرکز اصلی بر روی محتوا قرار می‌گیرد (اگرچه Andrew Odlyzko در «محتوا پادشاه نیست!» طور دیگری استدلال می‌کند.). محتوای متنی برای جایگاه موتور جستجو بسیار مهم است. بدون محتوای اصلی متن، بیشتر موتورهای جستجو نمی‌توانند واژگان مورد جستجو را به محتوای یک سایت ربط بدهند.
مدیریت محتوا

از آنجا که وب‌سایت‌ها اغلب پیچیده هستند، اصطلاح «مدیریت محتوا» در اواخر دهه ۱۹۹۰ پدید آمد که یک متد یا در بعضی موارد یک ابزار برای سازماندهی المان‌های گوناگون موجود در یک وب‌سایت را تعریف می‌کند. مدیریت محتوا اغلب به این معنی است که در یک کسب و کار طیف وسیعی از افراد هستند که نقش‌های متمایزی برای کار با مدیریت محتوا بر عهده دارند، مانند نویسنده محتوا، ویرایشگر، ناشر و مدیر. اما این معنی را نیز می‌دهد که ممکن است یک سیستم مدیریت محتوا وجود داشته باشد که به وسیله آن هر کدام از نقش‌های مختلف طوری سازماندهی شوند، تا کمک‌های خود را در اداره کردن سیستم و سازماندهی اطلاعات برای وب‌سایت ارائه دهند.

اگرچه ممکن است یک کسب و کار برای انتخاب، در برگرفتن و نمایش اطلاعات آنلاین سازماندهی شده باشد، اما محتوا در چنین شیوه‌ای باید طوری سازماندهی شود که با یک بخش کلی «تجربه مشتری» که کاربری آسانی دارد، به خواننده (مرورگر) ارائه شود. در این صورت سایت به راحتی پیمایش می‌شود و نقش خود را در کسب و کار (که فروش به مشتریان، یا بازاریابی برای محصولات و خدمات، یا اطلاع‌رسانی به مشتریان است) ایفا می‌کند.

مکان‌یابی محتوای وب
استفاده از محتوای وب در بازاریابی اینترنتی و بازاریابی مکان‌محور، متدی رایج برای تعیین مختصات جغرافیایی (مکان فیزیکی) بیننده یک وب‌سایت است. این کار توسط نرم‌افزارهایی که امکانات ردیابی (مکان‌یابی) دارند انجام می‌شود. ارائه محتوای مختلف بر اساس مکان بیننده، مانند کشور، منطقه یا استان، شهر، کد مترو/کد پستی، سازمان، آدرس پروتکل اینترنت (IP)، شناسایی ISP و ... از امکاناتی است که این نرم‌افزارها برای ما فراهم می‌کنند.

محتوای متفاوت با انتخاب کاربر
وب‌سایت FedEx در FedEx.com مثال خوبی برای کاربرد بازاریابی مکان‌محور برای انواع محتوای مختلف است. در این وب‌سایت کاربران ابتدا کشور خود را انتخاب می‌کنند و سپس بسته به انتخاب‌شان، محتوای سایت یا مقاله برایشان نمایش داده می‌شود.

محتوای مختلف خودکار
در بازاریابی اینترنتی و بازاریابی مکان‌محور، انتقال محتوای مختلف بر اساس مختصات جغرافیایی و دیگر اطلاعات شخصی، به صورت خودکار انجام می‌شود. به عنوان مثال امروزه اگر وارد سایت یک بازی آنلاین شوید، سایت به صورت خودکار مکان جغرافیایی و زبان شما را تشخیص داده و محتوای مناسب برای شما را نمایش می‌دهد. یا مثلاً تبلیغات گوگل و یاهو هوشمند و خودکار شده و تبلیغات هدفمند فارسی را به فارسی‌زبانان نشان می‌دهند.
وب‌گاه، تارگاه،تارنما، سایت (به انگلیسی: Site) یا وب‌سایت (به انگلیسی: Website) مجموعه‌ای از صفحات وب است که دارای یک دامنه اینترنتی یا زیردامنه اینترنتی مشترک‌اند و به صورت مجموعه‌ای از صفحات مرتبط که داده‌هایی نظیر متن، صدا، تصویر و فیلم، روی آن‌ها ارائه می‌شود، روی تار جهان‌گستر شبکهٔ اینترنت قرار می‌گیرد.

صفحهٔ وب سندی است که معمولاً به صورت اچ‌تی‌ام‌ال نوشته می‌شود و همواره با استفاده از پروتکل اچ‌تی‌تی‌پی می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد. پروتکل اچ‌تی‌تی‌پی اطلاعات را از کارساز وب‌گاه به مرورگر وب کاربر منتقل می‌کند تا این اطلاعات برای کاربر نمایش داده شوند.

همهٔ وب‌گاه‌ها در کنار هم یک تار جهان‌گستر بزرگ از اطلاعات را درست می‌کنند.

دسترسی به صفحات وب‌گاه از طریق یک ریشهٔ مشترک یوآرال با نام صفحه اصلی امکان‌پذیر است که این صفحهٔ اصلی از لحاظ فیزیکی روی همان کارساز قرار می‌گیرد. یوآرال‌های صفحات آن‌ها را به صورت هرمی سازمان‌دهی می‌کنند اگرچه ابرپیوندهای موجود میان‌شان تعیین می‌کنند که چگونه کاربر اطلاعات را ببینند و چگونه ترافیک وب، بین بخش‌های مختلف وب‌گاه پخش شود.

برای دسترسی به اطلاعات برخی از سایت‌های وب می‌بایست حق اشتراک داشته باشید. از میان وب‌گاه‌هایی که برای ورود به آن‌ها به اشتراک نیاز دارید، می‌توان به وب‌گاه‌های پورنوگرافی اینترنتی، بخش‌هایی از وب‌گاه‌های خبری، وب‌گاه‌های بازی، میزگردهای اینترنتی، خدمات رایانامه، وب و سایت‌های ارایه‌کنندهٔ داده‌های بلادرنگ بهابازار اشاره کرد.
وب‌گاه می‌تواند محصول تلاش یک فرد یا یک گروه باشد که با هدف خاصی تهیه می‌شود. هر وب‌گاه می‌تواند ابرپیوندهایی به بقیهٔ وب‌گاه‌ها داشته‌باشد و بنابراین گاهی اوقات کاربر نمی‌تواند میان سایت‌های مختلف تمایز آشکاری قایل شود.

وب‌گاه‌ها را به زبان اچ‌تی‌ام‌ال می‌نویسند و یا پس از آنکه در زبان دیگری نوشته می‌شوند به زبان اچ‌تی‌ام‌ال تبدیل‌شان می‌کنند و دسترسی به آن‌ها از طریق یک نرم‌افزار با نام مرورگر وب یا مشتری HTTP امکان‌پذیر است. دست‌رسی به وب‌گاه‌ها از طریق رایانه‌های موجود روی شبکهٔ اینترنت یا وسایل مرتبط با اینترنت شامل رایانه‌های رومیزی، رایانه‌های کیفی و روپایی، رایانه‌های دستیار (PDA) و تلفن‌های همراه امکان‌پذیر است.

یک سامانهٔ رایانه‌ای که با عنوان کارساز وب و همچنین سرور HTTP شناخته می‌شود میزبان وب‌گاه است. اصطلاحات سرور وب و HTTP می‌توانند به نرم‌افزاری اشاره کنند که روی این سامانه‌های رایانه‌ای اجرا می‌شوند و داده‌های مربوط به صفحات وب را بازیابی می‌کنند، و در مقابل درخواست کاربران وب‌گاه، اطلاعات را تحویل می‌دهند. کارساز اچ‌تی‌تی‌پی آپاچی معروف‌ترین نرم‌افزار کارساز وب موجود است. بر اساس آمارهای نت‌کرفت و همچنین IIS از شرکت ماکروسافت هم کاربرد بسیار زیادی دارد.

وب‌گاه ایستا، وب‌گاهی است که اطلاعات آن به ندرت تغییر می‌کنند و تغییر اندک اطلاعات در آن با نرم‌افزارهای ویرایش شخصی صورت می‌گیرد. نرم‌افزارهای ویرایش‌گر مهم که کاربرد شخصی فراوانی دارند عبارت اند از:

    ویرایش‌گرهای متن مانند Notepad یا برنامه‌های ویرایش‌گر متنی که درشان می‌توان پروندهٔ HTML را مستقیماً ویراست.
    ویرایش‌گرهای چاپ‌نما (WYSIWYG) مانند Microsoft FrontPage و Macromedia Dreamweaver که در آن‌ها اطلاعات سایت را یک واسط GUI می‌ویراید و پروندهٔ HTML با نرم‌افزار ویرایش‌گر خودکار تولید می‌شود.
    ویرایش‌گرهای الگومحور مانند Rapidweaver و iWeb که به کاربران اجازه می‌دهند به سرعت حتی بدون هیچ آشنایی با HTML و تنها با انتخاب الگوی مورد نظر خود از میان الگوهای موجود، سایت وب مورد نظرشان را ایجاد کرده و آن را روی سرور وب قرار دهند. افزودن رنگ و تصویر و متن به الگو با استفاده از یک نشر رومیزی (DTP) صورت می‌گیرد که در این صورت نیازی به آشنایی با کد HTML وجود ندارد.

وب‌گاه پویا وب‌گاهی است که دایماً با کاربران اطلاعات دادوستد می‌کند و اطلاعاتش به سرعت تغییر می‌کند. ارتباط با کاربر با متغیرهای پایگاه داده مانند متغیرهای نشست، متغیرهای بخش سرور (داده‌های محیطی و...) یا کوکی‌های HTTP صورت می‌پذیرد و گاهی هم این ارتباط به مستقیماً رخ می‌دهد (مثلا از راه حرکت نشانگر موش‌واره بر روی برخی قسمت‌های صفحه). هنگامی که وب‌گاه درخواست کاربر برای اتصال به یک صفحه را دریافت می‌کند، صفحه مورد نظر به خودکار توسط نرم‌افزار از انبار ذخیرهٔ موجود برداشته می‌شود و فرد می‌تواند به اطلاعات دست یابد. مثلاً وب‌گاه می‌تواند وضعیت ارتباط فعلی بین کاربر و گفت‌وگو را نشان دهد، وضعیت جدید را نمایش دهد و یا اطلاعات شخصی کاربر را در اختیار وی بگذارد.

سامانه‌های نرم‌افزاری تنوع بسیار زیادی دارند و از میان آن‌ها می‌توان به صفحات کارساز فعال (ASP)، صفحات کارساز جاوا (JSP) و زبان برنامه نویسی ابرمتن‌پرداز (PHP) اشاره کرد که در تولید وب‌سایت‌های پویا کاربرد بسیاری دارند. ممکن است اطلاعات وب‌گاه از یک یا چند دادگان بازیابی شوند و یا در بازیابی آن‌ها از فناوری‌های گسترش‌پذیرنویسی (XML) محور مانند چکیدهٔ وب‌گاه (RSS) استفاده کنیم. محتویات ایستا را می‌توان پویا تولید کرد، که این فراوری اطلاعات می‌تواند موقتی بوده یا بر اساس وقوع رخ‌داد خاصی صورت پذیرد. در این صورت برای استفاده از موتار پویای اختصاص یافته به هر کاربر یا هر اتصال کارایی سامانه کاهش نمی‌یابد.

اپلت‌ها می‌توانند توانایی‌های مرورگرهای وب را بیفزایند و از آن‌ها برای نمایش «محتویات فعال» استفاده کنند. از میان این نرم‌افزارها می‌توان به Flash یا اپلت‌های نوشته شده به زبان جاوا اشاره کرد. زبان‌های ابرمتن‌نویسی پویا(DHTML) در به‌روزآوری بی درنگ صفحات وب کاربرد زیادی دارند (در صورت استفاده از این فن، برای اعمال تغییرات به اطلاعات موجود لازم نیست به بارگذاری بپردازید)، که در آن‌ها از الگوی شیءگرای سند(DOM) و جاوااسکرپیت استفاده شده‌است، که در مرورگرهای نوین وب به صورت پیش‌ساخته دیده می‌شوند.
شیوهٔ نگارش و گویش

«وب» فارسی نیست و شکل مختصر عبارت «وب (تار) جهان‌گستر» است. البته فرهنگستان فارسی واژهٔ وب را به عنوان واژهٔ دخیل پذیرفته‌است و تارنما جایش را به وب‌گاه داده‌است. به هر حال ممکن است تا یک‌نواخت شدن شیوه نگارش این کلمه مدت زمان زیادی طول بکشد. این اختلاف دیدگاه در مورد مشتقات این کلمه مانند «وبنوشت» / «وب‌نوشت» نیز وجود دارد. در مطبوعات و گفتاری مردم از «وب‌سایت» و «سایت» به عنوان شیوه نگارش مطلوب یاد شده‌است. هم‌چنین در برخی جاها از ترکیبات لفظ «پایگاه» مانند «پایگاه اینترنتی» استفاده می‌کنند. برخی اوقات به آن تارنما هم گفته می‌شود.
انواع وب‌گاه‌ها

وب‌گاه‌های گوناگون با محتویات و کاربردهای مختلف بر روی اینترنت به چشم می‌خورند که در طبقه‌بندی آنها روش‌های متعددی وجود دارد. برخی از این طبقه‌بندی‌ها عبارتند از:

    وب‌گاه‌های وابسته: یک درگاه وب که علاوه بر CMS خود، اطلاعات بقیهٔ ارایه‌دهندگان خدمات را به ازای دریافت مبلغی در اختیار کاربران قرار می‌دهند. معمولاً سه ارتباط اصلی قابل تصور است. موسسات وابسته مانند cj.com، دفترهای تبلیغاتی هم‌چون ebay.com و مصرف‌کنندگان مثل یاهو.
    وب‌گاه‌های بایگانی: که در نگه‌داری از اطلاعات با ارزش کاربرد دارند. برای نمونه: Inteet Archive که از سال ۱۹۹۶ میلیاردها وب‌صفحهٔ کهنه (و نو) را در خود جای داده‌است و Google Groups که تا اوایل سال ۲۰۰۵ بیش از هشت‌صدوپنجاه‌وچهارمیلیون پیام فرستاده به گروه‌های بحث و خبر شبکهٔ کاربران را در خود اندوخته‌است.
    وب نوشت دهنده‌ها: وب‌گاه‌هایی اند که درشان افراد اطلاعات روزانهٔ خود را نگهداری می‌کنند و گاهی هم میزگردهای مختلف را دربرمی‌گیرند. برای مثال می‌توان به blogger.com و wordpress.com اشاره کرد.
    وبگاه‌های میزبانیهاست:میزبانی وب یا وب هُستینگ (به انگلیسی: Web Hosting) به مفهوم فراهم ساختن فضایی است که کاربر می‌تواند فایل‌های وب‌گاه خود را در آن قرار دهد.
    وب‌گاه بازرگانی: که در بهبود خدمات یا رونق بازرگانی کاربرد دارند.
    وب‌گاه تجاری یا سایت تجارت الکترونیک: که برای خرید کاملاً مورد استفاده قرار می‌گیرد، مانند: amazon.com
    وب‌گاه ارتباطییا شبکه اجتماعی: وب‌گاهی که در آن افراد با علایق مشترک به دادوستد اطلاعات می‌پردازند، معمولاً از طریق گفتگو یا بردهای پیام، برای مثال:مای‌اسپیس.
    وب‌گاه‌های دادگان: وب‌گاهی که کاربرد اصلی‌اش در جست‌وجو و نمایش محتویات پایگاه‌های داده خاص مانند IMDB (بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها).
    وب‌گاه نرم‌افزارسازی: سایتی که هدفش ارایهٔ اطلاعات و منابع مربوط به تولید نرم‌افزار، مهندسی نرم‌افزار، طراحی وب و مواردی از این قبیل است.
    وب‌گاه راهنمای دادگان: سایتی که حاوی مطالب مختلفی است که به صورت منظم طبقه‌بندی شده‌است مانند راهنمای یاهو، راهنمای گوگل.
    وب‌گاه‌های دریافت: مشخصاً در دانلودکردن اطلاعات مثلاً نرم‌افزار‌ها، آهنگ‌ها نسخه‌های نمایشی بازی‌ها یا پس‌زمینه‌های رایانه‌ای کاربرد دارند که معمولاً در کشورهایی که قانون کپی رایت را رعایت می‌کنند و به آن اهمیت می‌دهند این سایت‌ها غیرمجاز هستند و با آن‌ها برخورد قانونی می‌شود؛ ولی کشورهایی مانند ایران، سایت‌های دانلود بسیاری دارند.
    وب‌گاه‌های استخدامی: به کارفرمایان این امکان را می‌دهند که نیازهای کاری خود را با اینترنت در اختیار کاربران بنهند. فرد جویای کار هم می‌تواند برگهٔ درخواست همکاری را پر کرده یا اطلاعات شخصی خود را در اختیار کارفرما بگذارد.
    وب‌گاه بازی: سایتی که افراد با مراجعه به آن همانند مراجعه به «زمین بازی» به بازی می‌پردازند مانند pogo.com.
    وب‌گاه‌های دامنهٔ جغرافیایی: به نام‌های دامنه‌ای اشاره دارد که مشابه نام‌های مناطق جغرافیایی هستند مانند شهرها و کشورها برای مثال Richmond.com با آدرس اینترنتی www.richmond.com نام دامنهٔ جغرافیایی ریچموند در ایالت ویرجینا است.
    وب‌گاه‌های خنده و سرگرمی: حاوی لطیفه و نغز و مطالب سرگرم‌کننده هستند.
    وب‌گاه‌های اطلاعاتی: نقش خبررسانی را بر عهده دارند و لزوماً با اهداف اقتصادی طراحی نشده‌اند مانند: RateMyProfessors.com و داش‌نامهٔ آزاد ویکی‌پدیا. اغلب موسسات دولتی، آموزشی و غیرانتفاعی یک وب‌گاه خبررسانی هم دارند.
    وب‌گاه‌های جاوا اپلت: حاوی نرم‌افزار مورد نیاز برای اجرای برنامه خوب روی وب است.
    وب‌گاه‌های آینه‌ای: نسخه معادل یک وب‌گاه است.
    وب‌گاه‌های خبری: همانند پایگاه اینترنتی اطلاعاتی است اما تنها اخبار و تفاسیر خبری را ارایه می‌دهد.
    صفحهٔ اصلی شخصی: یک فرد یا یک گروه کوچک (مانند یک خانواده) هدایتش می‌کنند و حاوی اطلاعاتی است که فرد به سلیقه‌اش روی تار جهان‌گستر قرار می‌دهد.
    وب‌گاه‌های برگه: وب‌گاهی که برای کسب اطلاعات مهم و امنیتی مانند رمزهای گذر و اطلاعات مربوط به کارت‌های اعتباری طراحی شده‌است و می‌تواند با گمراه کردن فرد اطلاعات شخصی وی مانند کد سرپرستی امنیت اجتماعی وی یا اطلاعات کارت‌اعتباری وی را به دست آورد. (فیشینگ را ببینید).
    وب‌گاه‌های سیاسی: پایگاهی اینترنتی که افراد بر روی آن دیدگاه‌های سیاسی خود را مطرح می‌کنند.
    وب‌گاه‌های نمره‌دهی: سایتی که در آن افراد یک موضوع خاص را ستایش کرده و یا از آن انتقاد می‌کنند. مانند ratemycar.com، ratemygun.com، ratemypet.com، hotoot.com.
    وب‌گاه‌های مرور: وب‌گاهی که در آن افراد نظرات خود را راجع به انواع محصولات و خدمات با یکدیگر مطرح می‌کنند.
    وب‌گاه‌های جستجوگر: سایتی که در آن اطلاعات کلی و دروازه‌هایی برای دستیابی به اطلاعات بقیه وب‌گاه‌ها و جستجو در وب ارایه شده‌است. نمونهٔ بارز این سایت‌ها، وب‌گاه گوگل و پرکاربردترین وب‌گاه‌های از این نوع، سایت یاهو است.
    وب‌گاه‌های ترسناک: وب‌گاهی که حاوی تصاویر یا مطالبی ترسناک است. مانند rotten.com و ratemypoo.com.
    وب‌گاه‌های شکوائیه: sucks.com یک سایت وب معروف است که در آن افراد به انتقاد از اشخاص، مکان‌ها، شرکت‌ها، دولت‌ها و سازمان‌ها می‌پردازند.
    وب‌گاه‌های درگاه وب: وب‌گاه که دروازه یا پورتالی را به سوی بقیهٔ منابع موجود روی شبکه اینترنت یا اینترانت باز می‌کند.
    ود سایت: وب‌گاه که در آن جزئیات یک مراسم ازدواج مانند خاطرات، تصاویر، اطلاعات مربوط به آن ارایه می‌شود.
    وب‌گاه‌های ویکی: سایت‌هایی که در آن کاربران با همکاری یکدیگر به ویرایش می‌پردازند (مانند ویکی‌پدیا).

برخی از وب‌گاه‌ها را می‌توان در چندین طبقه‌بندی ارایه‌شده جای داد. مثلاً یک پایگاه اینترنتی تجاری می‌تواند ضمن ارایهٔ محصول، اسناد اطلاعاتی مختلف مانند مقالات سفید را ارایه کند. همچنین هر یک از رده‌بندی‌های ارایه‌شده دارای زیرطبقه‌بندی‌هایی نیز هستند. برای مثال، یک وب‌گاهمستهجن نوعی وب‌گاه تجارت الکترونیک یا سایت بازرگانی است (چرا که تلاش دارد حق عضویت خود را به کاربران بفروشد). یک وب‌گاه‌ها طرف‌داری می‌تواند پایگاه اینتنتی‌ای افتخاری باشد که در آن سرپرست سامانه به یک شخصیت معروف ادای احترام می‌کند.

بسیاری از وب‌گاه‌های تجاری شکل و شمایلی شبیه دفترک (بروشور) wikitionary دارند و در آن‌ها تبلیغات تجاری فراوانی وجود دارند. برخی از سایت‌ها هم وسیلهٔ ارتباطی افراد با یکدیگر از طریق گفت‌وگوی وب هستند.

وب‌گاه‌ها دارای محدودیت‌های معماری هستند (مثلاً توان محاسباتی اختصاص یافته وب‌گاه محدود است). وب‌گاه‌های بسیار بزرگ مانند یاهو، مایکروسافت، گوگل کارسازهای زیادی را به خدمت می‌گیرند و به تجهیزات بارگذاری پیشرفته‌ای نیاز دارند (مانند خدمات محتوای سامانه‌های سیسکو و کلیدهای شبکه).

طراحی وب به مهارت ساخت و راه‌اندازی صفحات وب گفته می‌شود.

تیم برنرز لی، مخترع وب، و آقای وب با برپایی یک سایت وب در اوت ۱۹۹۱، نام خود را به عنوان نخستین سازندهٔ وب در تاریخ نگاشت. او در نخستین وب سایتش، از اَبَرمتن و پیوندی برای ایمیل (پست الکترونیک) استفاده کرده بود.

در آغاز، وب سایت‌ها با کُدهای ساده HTML نوشته می‌شدند، گونه‌ای از زبان نشانه‌گذاری که ساختار ساده‌ای به وب گاه‌ها می‌داد، شامل سرتیتر و پاراگراف، و توانایی پیوند دادن به آدرس‌های دیگر از طریق ابرپیوند. در مقایسه با روش‌های دیگر، این راه تازه و متفاوتی بود که کاربران به سادگی می‌توانستند با یک مرورگر، صفحه‌های پیوند خورده را باز کنند.

با پیشرفت وب و هنر طراحی آن، زبان کُد نویسی اش، اَبَرمتن یا اچ تی ام ال، پیچیده‌تر و پرانعطاف تر شد. ابزاری مانند جدول‌ها که بیشتر برای نمایش نمودارهای داده‌ای بودند، بزودی مورد استفاده نادرست، برای چیدمان‌های پنهان در صفحه‌های وب قرار گرفتند. با پیدایش الگوهای آبشاری وب یا «CSS»، روش نادرست طراحی با جدول‌های پنهان در صفحه از گردونه خارج، و بجای آن استفاده مناسب از زبان کمکی «CSS» جایگزین شد.
فناوری‌های یکپارچه سازی شده توسط <b>آقای وب</b> پایگاه داده (Database)، مانند زبان‌های کُدنویسی سمت سرور (Server-Side Scripting) مانند CGI، PHP، ASP. NET، ASP، JSP و ColdFusion، و استانداردهای طراحی مدرن با الگوها (CSS)، ساختار وب سایت‌ها را باز هم تغییر داده و آنرا پیشرفته تر کرده‌اند.

همچنین با آمدن نگاره‌های جاندار و فناوری‌های پویانمایی به صفحه‌ها، مانند فلَش (Flash)، چهره وب بیشتر از پیش تغییر کرد و توانمندی‌های تازه به سازندگان رسانه و طراح‌های وب داده شد.
سایت‌های ثابت (Static Website):

این سایت‌ها یکبار توسط آقای وب طراحی می‌شوند و اطلاعات مورد نیاز در داخل آن‌ها قرار می‌گیرد و پس از آن برای تغییر در آن‌ها نیاز به یک طراح حرفه‌ای یا نیمه حرفه‌ای سایت است. زبان برنامه نویسی اینگونه از سایتها غالباً HTML و Java Script هستند که در نوع توسعه یافته تر از CSS نیز بهره گرفته می‌شود. این نوع دسته از وب سایت‌ها به صورت HTML ساده طراحی می‌شوند.

از آنجا که حجم کمتری از کد در طراحی سایت‌های ثابت استفاده می‌شود سرعت بارگذاری (Loading) بالایی دارند. علاوه براین کاهش حجم کدها که باعث خوانایی بشتر سایت توسط ربات‌های جستجوگر می‌شود از یک سو و کاهش زمان بارگذاری از سوی دیگر سبب بهتر شدن وضعیت آن‌ها از لحاظ امتیاز دهی موتورهای جستجو یا همان «رنکینگ» می‌شود. سایتهای ثابت قیمت طراحی پایین‌تری را نیز عمدتاً نسبت به سایر سایت‌ها دارند.

عدم امکان ایجاد تغییر در این نوع از سایت‌ها توسط افراد عادی علاوه بر افزایش امنیت سبب بهرهمندی از گرافیک و ظاهری زیبا می‌شود چرا که همه چیز ثابت است از جمله متون و اندازه تصاویر و همچنین همه عناصر مکان مشخص و ثابتی را دارند در نتیجه می‌توان برای محل قرار گرفتن هر یک از اجزاء بهترین تصمیم را گرفت.

اما از طرفی نیز عدم امکان ایجاد تغییرات توسط افراد عادی سبب می‌شود تا امکان بروز رسانی سایت توسط صاحبان و مدیران سایت صلب شود.

نکته: سایتهای ثابت (Static) برای افراد، شرکتها و سازمان‌هایی مناسب است که حداکثر یک یا دو بار در سال نیازمند به تغییر در محتوای سایت هستند.


سایتهای پویا (Dynamic Website):

محتوای سایتهای داینامیک به وسیله آقای وب و طراحی توسط افراد عادی که دسترسی به سیستم مدیریت محتوای سایت را داشته باشند قابل تغییر است. زبان برنامه نویسی وبسایتهای پویا می‌تواند براساس نیاز متفاوت باشد اما عمدتاً از زبانهای ASP، ASP.Net و Php استفاده می‌شود و از زبانهای کمکی CSS و Silver light و یا Ajax برای ایجاد قابلیتهای ویژه نیز بهره گرفته می‌شود.

در اینگونه از سایتها ابتدا اسکلت سایت توسط طراح ایجاد می‌شود و سپس محتوا توسط مدیران سایت‌ها تغییر می‌کند مانند فرم قراردادی که یکبار توسط فردی ایجاد می‌شود و توسط افراد دیگری بارها تکمیل می‌شود، از این رو طراح نسبت به محل قرار گرفتن و اندازه دقیق متون و تصاویر و سایر عناصری که بعداً توسط مدیران سایتها تغییر می‌کند اطلاع ندارد بنابر این چاره‌ای ندارد جز اینکه همه حالات را در نظر بگیرد و اینکار سبب می‌شود تاحدودی از گرافیک و جلوه سایت کاسته شود.

یکی از مزیت‌های سایت‌های داینامیک این است که هیچ محدودیتی برای ایجاد، تغییر یا حذف مطالب، تصاویر و صفحات و غیره وجود ندارد.

با توجه به اینکه در سایت‌های پویا از زبانهای برنامه نویسی پیشرفته استفاده می‌شود امکانات زیادی در آن‌ها قابل ایجاد است مانند ایجاد صفحات هوشمند، فرم‌ها و جستجوهای پیچیده.

استفاده زیاد از کدها سبب کند شدن بارگذاری سایت و امتیاز آن در موتورهای جستجو می‌شود.

نکته: سایتهای پویا برای افراد، شرکتها و سازمانهایی مناسب است که بیش از دوبار در سال نیاز به تغییر درمحتوای سایت را دارند.

پرتال‌ها (Portal):

پرتال‌ها سایت‌های پویای جامعی هستند که چند هدف خاص را در یک سایت دنبال می‌کنند به عبارت دیگر مجموع چند سایت پویا که برای رسیدن به هدفی خاص در کنار هم قرار گرفته‌اند را می‌توان پرتال نامید. به عنوان مثال پرتال خبری می‌تواند از چند سایت داینامیک تشکیل شده باشد که هر یک امکانات خاصی چون عضو گیری، انتشار اخبار، انتشار تصاویر، نظر سنجی و ... را در اختیار مدیران آن قرار دهد.

تمام ویژگی‌های یک سایت آقای وب می‌تواند در یک پرتال نیز صدق کند.

نکته: معمولاً پرتال‌ها توسط سازمانها، گروه‌ها و شرکت‌ها خریداری می‌شوند. به دلیل نیاز به بروز رسانی بخش‌های مختلف اداره آنها توسط یک فرد بسیار مشکل است مگر آنکه به چشم یک کار حداقل پاره وقت به آن نگاه شود.


سایت‌های متحرک استاتیک و نیمه داینامیک (Static and Dynamic Flash Website):

سایت‌های فلش یا متحرک دو نوع استاتیک و نیمه داینامیک هستند و توسط نرم‌افزارهای خاصی ایجاد می‌شوند در برخی موارد از XML یا Action Script برای ایجاد قابلیت‌های تغییر یا هوشمندی در این سایت‌ها بهره گرفته می‌شود.

به طور کلی سایتهای فلش ثابت (استاتیک) غیرقابل تغییر می‌باشند و مانند سایتهای ثابت یکبار توسط طراح ایجاد می‌شوند و برای تغییر آن نیاز است تا افراد به صورت حرفه‌ای یا نیمه حرفه‌ای از دانش طراحی فلش برخوردار باشند.

اما سایت‌های فلش نیمه داینامیک یا نیمه پویا مانند سایت‌های پویا عمل می‌کند و قابل تغییر هستند اما تغییر در آن‌ها به سادگی سایت‌های پویا نیست و وسعت ایجاد تغییرات نیز بسیار محدودتر است.

از مزیتهای وب سایتهای فلش جذابیت آنهاست. گرافیک زیبا و انیمیشن‌های جذاب. اما از معایب عمده آن‌ها می‌توان به عدم خوانده شدن اطلاعات موجود در آنها توسط رباتهای جستجوگر و عمدتاً سرعت بسیار پایین بارگذاری اشاره کرد.

نکته: سایت‌های فلش برای آقای وب و گروه‌ها یا شرکت‌ها و سازمانهایی مناسب است که نیاز به تبلیغات ندارند و عموم کاربران با آنها آشنا هستند مانند خوانندگان، سیاست مداران، بازیگران و گروه‌های موسیقی، هتلهای معروف، مکانهای توریستی.

سایت‌های مجهز به سیستم مدیریت محتوا (Content Management Systems):

سایت‌های مجهز به سیستم مدیریت محتوا که در اصطلاح به CMS که مخفف Content Management System است مشهورند، وبسایت‌هایی از نوع پرتال‌ها یا سایت‌های پویا هستند که برای مصارف خاص توسط طراحان حرفه‌ای و یا شرکتهای طراحی حرفه‌ای ایجاد می‌شوند.

تمام مزایا و معایب مربوط به سایتهای پویا در مورد سایتهای مجهز به سیستم مدیریت محتوا صدق می‌کند.

البته در نظر داشته باشید که سایتهای پویا و پرتالها نیز مجهز به سیستم مدیریت محتوا هستند اما آنچه که در CMSها متفاوت است طراحی آنها و سیستمهای مدیریت محتوای آنها برای مصارف خاص است.

از مزایای سیستمهای مدیریت محتوا نسبت به سایر سایتهای داینامیک می‌توان به آماده بودن و جامع بودن آنها اشاره کرد. از این رو اغلب اینگونه از سایتها در کمتر از ۳ روز کاری قابل نصب و استفاده هستند.

طراحی سایت‌های CMS مانند یک خط تولید محصول است و از آنجا که طراح باید نمونه‌های محدودی را به صورت انبوه تولید کند سعی در رعایت تمام اصول امنیتی، گرافیکی، موارد مربوط به رنکینگ و امتیاز موتورهای جستجو و سایر موارد مؤثر می‌کند.

با توجه به مزیت‌های آنها به تمامی افراد، سازمان‌ها و شرکتهایی که شرایط داشتن سایت‌های داینامیک را دارند توصیه می‌شود تا ابتدا به دنبال سیستم‌های مدیریت محتوای مخصوص به کار خود بگردند و در صورتی که پیدا نشد به طراحی سایت‌های پویا روی بیاورند.
طراحی وب گاه

وب گاه مجموعه‌ای از اطلاعات دربارهٔ موضوع و یا عنوان خاص است. طراحی یک وب گاه مشخص کننده آرایش و ساختار صفحات وبی است که بوجود آورنده وب گاه خواهند بود. یک صفحه وب شامل اطلاعاتی درمورد هدف ایجاد وب گاه می‌باشد. یک وب سایت را همانند کتابی تصور کنید که هر صفحه وب در حکم برگی از کتاب خواهد بود.

در زمینه طراحی وب گاه جنبه‌های گوناگونی باید در نظر گرفته شود که به سبب پیشرفت روزافزون اینترنت همواره براین موارد افزوده می‌شود. برای وب گاه‌های تجاری عمومی، موارد زیر از جمله اصلی‌ترین آنها به شمار می‌روند:

طراحی سایت بر طبق عنوان و محتوای مطالب می‌باشد.

مطالب، جوهر کلام و اطلاعات درون سایت باید مطابق با هدف سایت بوده و طیفی از عموم را نشانه رود که به دنبال اطلاعات ارائه شده در سایت هستند.

آقای وب باید قابل فهم بوده و برقراری ارتباط با آن حتی برای مخاطبانی که آشنایی چندانی با وب ندارند، آسان باشد. چنانچه سایت به اندازه کافی بزرگ بوده و اطلاعات زیادی را شامل شود، باید اطلاعات راهنما را به گونه‌ای بکار برد که به سرعت در اختیار بیننده قرار گیرند.

نمای کار باید کلی بوده و تمام صفحه را دربر گیرد تا بتواند پایداری و ثبات را القا کند. سبک نگارش باید زیبا و تخصصی بوده و مناسب با سلیقه مخاطبان و محتوای سایت باشد.

در نگارش متون و اطلاعاتی که مخاطب به دنبال آنها است باید بزرگ نمایی شود تا به بیننده القا کند که این همان چیزی است که به دنبال آن بوده است.

همچنین سایت باید به سادگی در اینترنت یافت شود و درصورت امکان در بالای لیست‌های جستجو قرار گیرد، اگرچه همواره اینگونه نباشد لااقل در موتورهای جستجوی اصلی چنین شود.

یک وب گاه معمولاً شامل متن و تصاویر است. اولین صفحه یک وب سایت صفحه خانه (Home Page) و یا صفحه ایندکس (Index) نامیده می‌شود. بعضی از وب گاه‌ها از صفحه‌ای استفاده می‌کنند که معمولاً صفحه خوش آمد نامیده می‌شود. این صفحه ممکن است شامل مواردی چون پیغام خوش آمدگویی، انتخاب زبان، انتخاب ناحیه جغرافیایی و یا اعلام عدم پذیرش مسیولیت درموارد خاص باشد. هر صفحه وب درون سایت وب، یک فایل HTML است که URL مخصوص به خود را دارد.

بعد از این که هر صفحه وب ساخته شد، این صفحات با استفاده از فهرست راهنمایی که از پیوندهای مختلف تشکیل شده است به یکدیگر متصل می‌شوند.

هنگامی که یک وب سایت کامل شد برای آنکه برای همه برروی اینترنت قابل مشاهده باشد باید منتشر و یا ارسال (Upload) شود. این کار به کمک یک میزبانFTP انجام می‌شود. هنگامی که سایت منتشرشد، مسئول سایت برای افزایش بازدیدکنندگان، از تکنیکهای گوناگون استفاده می‌کند. این کار با ثبت کردن وب سایت در موتورهای جستجویی نظیر Google و Yahoo، تبادل لینک با وب سایت‌های دیگر، ایجاد پیوند با وب گاه‌های مشابه و غیره امکان‌پذیر است.

طرح وب به قالب نمایشی و طراحی گرافیکی صفحات موجود در وب گاه می‌گویند که معرف محتوا و مطالب آن وب سایت می‌باشد. طرح وب جلوه بصری هدف وب گاه است و اولین بخش از یک صفحه وب است که ذهن مخاطب را با خود درگیر می‌کند.

طراح وب با در نظر گرفتن هدف سایت و مخاطبان آن و با استفاده از المان‌های متناسب با رویکرد سایت و به کمک ذهن خلاق و ذوق هنری خود در بکار بردن ابعاد و رنگها، طرحی خلق می‌کند که ضمن ایجاد یکپارچگی در کلیه صفحات وب گاه، نمای تکرار شونده و خسته کننده را به مخاطب القا نکند. در وب گاه باید از الگوی ثابتی در صفحات استفاده کرد که کاربر به هنگام دیدن صفحات متوجه این است که همه صفحات در یک سایت مشخص هستند.